ေဂါတမဗုဒၶ သက္ေတာ္ထင္ရွားဟိစဥ္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ၏ကုိယ္ပြားသာလွ်င္ ျဖစ္တန္ရာ၏ဟု ရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ား
အယုံအႀကည္ဟိေသာ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ ရခုိင္လူမ်ဳိး႐ို႕သမုိင္း မွတ္တမ္းအားလုံး၏
ကုိးကားခ်က္ျဖစ္သည္။ ထုိသမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားသည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဟိချပီးေနာက္ မ်က္ေမွာက္
အယုံအႀကည္ဟိေသာ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ ရခုိင္လူမ်ဳိး႐ို႕သမုိင္း မွတ္တမ္းအားလုံး၏
ကုိးကားခ်က္ျဖစ္သည္။ ထုိသမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားသည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဟိချပီးေနာက္ မ်က္ေမွာက္
ထုံးတမ္းစဥ္မ်ားကုိ ထည့္သြင္းထားသည္။ သီရိလကၤာ၏ ပါဠိစာပီမွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ဆင္းသက္ႀကီး
ထြားလာမွဳဟိျပီး ပုဂံ၏ လႊမ္းမုိးမွဳေအာက္မွာ ကုိးကြယ္မွဳ ဘာသာအယူ၀ါဒအဆင့္ဆင့္ထိ က်ယ္ျပန္႔လာ
ပါသည္။
စႏၵသူရိယ ဘုရင္မင္းျမတ္ ရခုိင္ျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ခသည္အခ်ိန္အခါက ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ သြန္းလုပ္သည္ဟု
ရုိးရာဓေလ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာယုံႀကည္မွဳ ထားႀကသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဗုဒၶ၏ေဟာႀကားျပ
စႏၵသူရိယ ဘုရင္မင္းျမတ္ ရခုိင္ျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ခသည္အခ်ိန္အခါက ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ သြန္းလုပ္သည္ဟု
ရုိးရာဓေလ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာယုံႀကည္မွဳ ထားႀကသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဗုဒၶ၏ေဟာႀကားျပ
သမွဳ႐ုိ႔၏ သတင္းကုိ ႀကားသိရျပီး ဗုဒၶကုိရုိေသကုိးကြယ္ရန္ ဆႏၵျပင္းျပလာသည္ဟု အဆုိဟိလီသည္။
အိႏၵိယႏုိင္ငံ သာ၀တၳိျပည္တြင္ သီတင္းသုံးနီထုိင္ေတာ္မူေသာ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ထုိအေႀကာင္းအရာကုိ
သိလာေသာေႀကာင့္ ဗုဒၶက သူ၏သာ၀က အာနႏၵာအား ေျပာျပလီသည္မွာ“ေႀကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေသာ
ရီနဂါးမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ထားေသာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ ျမစ္ပင္လယ္သမုဒၵရာကုိ ျဖတ္ေက်ာ္လားရမည္ျဖစ္၍
ဤကဲ႔သုိ႔ေသာ ခက္ခဲႀကမ္းတမ္းေသာခရီးသည္ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အတြက္
အလြန္အႏၱရာယ္ဟိလိမ့္မည္။
အလြန္အႏၱရာယ္ဟိလိမ့္မည္။
ထုိ႔ေႀကာင့္ တပည့္ရဟႏၱာ(၅၀၀) ႏွင့္အတူ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြေရာက္လာျပီး
ေက်ာက္ေတာ္ျမဳိ႕၏ တဖက္ကမ္းဟိေမာရပဗၺတေတာင္၌ ဆင္းသက္ရပ္နားေတာ္မူခလီသည္။
ဤတြင္ ဗုဒၶ၏ ရိွရွိဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာက က်င္လည္ေတာ္မူခေသာနီရာ႐ုိ႔တြင္ ဗုဒၶ၏ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိ
ဌာပနာထည့္၍ ဘုရားပုထုိးမ်ားစြာ႐ုိ႔ကုိ တုိင္းျပည္အႏွံ႔ တည္ထားကုိးကြယ္လာႀကလိမ့္မည္ဟု
ႀကဳိတင္ေဟာကိန္းထုတ္ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ပီးလီသည္။
ဤတြင္ ဗုဒၶ၏ ရိွရွိဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာက က်င္လည္ေတာ္မူခေသာနီရာ႐ုိ႔တြင္ ဗုဒၶ၏ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိ
ဌာပနာထည့္၍ ဘုရားပုထုိးမ်ားစြာ႐ုိ႔ကုိ တုိင္းျပည္အႏွံ႔ တည္ထားကုိးကြယ္လာႀကလိမ့္မည္ဟု
ႀကဳိတင္ေဟာကိန္းထုတ္ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ပီးလီသည္။
ဤကဲ႔သုိ႔ဗုဒၶ၏ ဗ်ာဒိတ္ပီးခ်ိန္တြင္ မဟာပထ၀ီျမီႀကီးသည္ တုန္လွဳပ္ျပီး ပင္လယ္သမုဒၵရာ႐ုိ႔သည္
ရီႏီြးအုိးဆူသကဲ့သုိ႔ ဆူပြက္လီသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဤနိမိတ္ေဆာင္ေသာ လကၡဏာမ်ား၏ဆုိလုိရင္းကုိ သူ၏ေဗဒင္ဆရာ၊ ဟူးရားတတ္႐ုိ႔အား မီးျမန္းစုံစမ္းလွ်က္ တုန္လွဳပ္ထိတ္လန္႔
ရျခင္းျဖစ္လီသည္။ ေဂါတမဗုဒၶ ရခုိင္ျပည္ကုိ ေရာက္လာသည့္အေႀကာင္းကုိ ဘုရင္မင္းျမတ္သိေတာ္
မူေသာအခါရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အေျခြအရံ႐ုိ႔ႏွင့္အတူ သူ၏မိဖုရားေခါင္ႀကီး စႏၵရမာလာ၊
သူ၏မွဳးမတ္ တုိင္းသူျပည္သား႐ုိ႔ႏွင့္အတူ ေမာရပဗၺတေတာင္ထက္သို႔ လားေရာက္ႀကလီသည္။
ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေဂါတမဗုဒၶအား အရုိအေသပီးျပီးေနာက္ ဗုဒၶက သူ႔အား ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စက္၀ုိင္းတ
သူ၏မွဳးမတ္ တုိင္းသူျပည္သား႐ုိ႔ႏွင့္အတူ ေမာရပဗၺတေတာင္ထက္သို႔ လားေရာက္ႀကလီသည္။
ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေဂါတမဗုဒၶအား အရုိအေသပီးျပီးေနာက္ ဗုဒၶက သူ႔အား ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စက္၀ုိင္းတ
ရားေတာ္ကုိ ေဟာႀကားသင္ျပခလီသည္။
ယင္းျပီးေနာက္ ျမဳိ႕ေတာ္တြင္(၇) ရက္ႀကာ သီတင္းသုံးနီထုိင္မူမည္ကုိ ဗုဒၶကသေဘာတူလက္ခံလီသည္။
ျမဳိ႕ေတာ္မွ ဗုဒၶမထြက္ခြာမွီ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူျပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း(၅၀၀၀)တုိင္ တုိင္ႀကည္ညိဳ
ရုိေလးစားမွဳခံရမည္ျဖစ္ေသာ ဆံေတာ္ဓါတ္ႏွင့္ ဗုဒၶ၏ရုပ္ထုကုိယ္ပြားေတာ္တစ္ဆူထားခမည္ဟု ဗုဒၶသေဘာတူလက္ခံလီသည္။နန္းေတာ္ရာ၏ အရွိေျမာက္ဘက္ သီရိဂုတၱေတာင္ကုန္းထက္တြင္ အေလးအျမတ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိေကာင္းကင္ဘုံ ဗိသုကာပညာသွ်င္ နတ္မ်ား၏ဘုရင္ သိႀကားမင္းႏွင့္အတူ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အပါအ၀င္တုိင္းသူျပည္သား႐ုိ႔က တည္ထားကုိးကြယ္ႀက
ေလသည္။ရုပ္ထုေတာ္အတြင္းပုိင္သုိ႔ ေဂါတမဗုဒၶ၏ရင္ငိြ႔ေတာ္ဓါတ္ထည့္လုိက္ေသာအခါ ေဂါတမဗုဒၶႏွစ္ဆူေပၚလာသကဲ႔သုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာလီသည္။
အံ့ႀသႀကည္ညဳိစရာေကာင္းလွေသာ လကၡဏာရပ္မ်ား ေပၚထြက္လာလီသည္။ မဟာပထ၀ီျမီႀကီး တုန္လွဳပ္
အံ့ႀသႀကည္ညဳိစရာေကာင္းလွေသာ လကၡဏာရပ္မ်ား ေပၚထြက္လာလီသည္။ မဟာပထ၀ီျမီႀကီး တုန္လွဳပ္
လာျပီး ရုပ္ထုေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း အသက္ဟိသကဲ႔သုိ႔ သူ၏ ေနာင္ေတာ္ ေဂါတမဗုဒၶအား
ႀကဳိဆုိသည့္အနီအထားႏွင့္ မတ္တပ္ ထ,ရပ္လီသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေဂါတမဗုဒၶသည္ သူ၏သာ၀က
ဗုဒၶရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ သံတြဲဘက္သုိ႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြလားလီသည္။ ယင္းအခ်ိန္အတြင္း ဘုရင္စႏၵသူရိယမင္းျမတ္သည္ သူ၏ မူးမတ္ေသနာပတိ႐ုိ႔ႏွင့္အတူ အေႀကာင္းကိစၥ႐ုိ႔ကုိ တုိင္ပင္ျပီးေနာက္
ဗုဒၶ၏စစ္မွန္ေသာ ရုပ္ထုေတာ္အား ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ျပီး ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား က်င္းပလီသည္။ ရုပ္ထုေတာ္၏ထူးျခားခ်က္မ်ားမွာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ ထြက္လာလီသည္။ ရုိေသကုိင္းယႈိင္း
ႀကဳိဆုိသည့္အနီအထားႏွင့္ မတ္တပ္ ထ,ရပ္လီသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေဂါတမဗုဒၶသည္ သူ၏သာ၀က
ဗုဒၶရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ သံတြဲဘက္သုိ႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြလားလီသည္။ ယင္းအခ်ိန္အတြင္း ဘုရင္စႏၵသူရိယမင္းျမတ္သည္ သူ၏ မူးမတ္ေသနာပတိ႐ုိ႔ႏွင့္အတူ အေႀကာင္းကိစၥ႐ုိ႔ကုိ တုိင္ပင္ျပီးေနာက္
ဗုဒၶ၏စစ္မွန္ေသာ ရုပ္ထုေတာ္အား ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ျပီး ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား က်င္းပလီသည္။ ရုပ္ထုေတာ္၏ထူးျခားခ်က္မ်ားမွာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ ထြက္လာလီသည္။ ရုိေသကုိင္းယႈိင္း
သူမ်ားမွာအနီးကပ္ဖူးေမွ်ာ္လာေသာအခါ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ထြက္ျပီး အယုံအႀကည္မဟိသူမ်ား ဖူးေမွ်ာ္ေသာအခါေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ေမွးမွိန္လားေလ့ဟိသည္ဟု အဆုိဟိလီသည္။ ရုပ္ထုေတာ္တည္ဟိေသာနီရာ၏ပတ္၀န္းက်င္အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ႐ုိ႔တြင္အေစာင့္အေယွာက္အျဖစ္ ေက်ာက္ရုပ္
ထုမ်ားထားျပီးမေကာင္းေသာ အႀကံအစည္ရည္ရြယ္ခ်က္႐ုိ႔ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္အနီးသုိ႔ လာေရာက္သူ႐ုိ႔အား အ၀ီးသုိ႔ေယွာင္ယွားလားစီသည္။
ေ၀သာလီေခတ္မွ ပထမဘုရင္တုိင္ေအာင္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အတြက္ ေက်ာက္ပလႅင္တစ္ခုတည္ေဆာက္ျပီး
သိမ္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္သည္ဟု အဆုိမွတပါး အျခားမည္သည့္အေႀကာင္းအရာကုိမွ
မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မဟိခပါ။ ေ၀သာလီမွ ပထမဆုံးဘုရင္၏ အရုိက္အရာကုိ ဆက္ခံသူသည္
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္မွဳ ျပဳလုပ္လီသည္။ သီရိလကၤာႏွင့္ ပုဂံမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ရုပ္ထုေတာ္အားကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရန္ ေရာက္လာခႀကသည္။ ပ်ဴ-ဗမာႏွင့္ မြန္ဘုရင္မ်ားက မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ႀကီးအတြင္း အေလးအျမတ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အား ပုိင္ဆုိင္လုိေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ရခုိင္ျပည္ကုိက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာခႀကသည္ဟု အဆုိဟိလီသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မည္သည့္ဘုရင္တစ္ပါးမွေအာင္ျမင္မွဳ မဟိခပါ။ တခ်ဳိ႕သည္ သိမ္ေတာ္ႀကီးအား ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံရန္ ကတိက၀တ္ျပဳႀကလီသည္။
(၁၂) ရာစုအခ်ိန္တြင္ သိမ္ေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ ေပ်ာက္ဆုံးလီသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွ
ဘုရင္တပါး၏ အရုိက္အရာဆက္ခံသူမ်ားသည္ ယုံႀကည္မႈကုိ ဆက္လက္ေထာက္ခံျခင္းျဖင့္ ရုပ္ထုေတာ္ႏွင့္
သိမ္ေတာ္ႀကီးတုိ႔ကုိ ျပန္လည္ရွာဖီြတိြဟိျပီး သိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္ေတာက္ေဆာက္ခၾကသည္။
ေျမာက္ဦးမင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္သူ ဘုရင္မင္းေစာမြန္သည္ သူ၏ျမဳိ႕ေတာ္မွ မဟာမုနိသုိ႔
လမ္းတခုေဖာက္လုပ္တည္ေဆာက္ျပီး မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္႐ုိ႔၏ ရုိးရာထုံးတမ္းစဥ္လာ
ဘုရားဖူးခရီးတစ္ခုစတင္ခလီသည္။ (၁၆) ရာစုတြင္ ဘုရင္းမင္းဗာသည္ ေျမာက္ဦးျမဳိ႕မွ
သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအပါအ၀င္ တုိင္းျပည္အႏွံ႔တြင္ တည္ဟိနီေသာ ဘုရားေက်ာင္းအေဆာက္အဦး
အမ်ားအျပား႐ုိ႔တြင္ မူရင္းႏွင့္ ဆင္တူျဖစ္ေသာ မေရမတြက္ႏုိင္သည့္ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကုိ ထုလုပ္ထားရန္အမိန္႔ေတာ္ခ်မွတ္ခလီသည္။
၁၇၈၄-ခု တြင္ ျမန္မာဘုရင္ ဘုိးေတာင္ဘုရားသည္ ရခုိင္ျပည္ကုိ သိမ္းပုိက္လီသည္။ ထုိ႔ေနာက္
မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္အားမႏၱေလးသုိ႔သယ္ယူလားခသည္။ထုိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးအား ျမန္မာျပည္တြင္
ဂနိန္႔ထိတုိင္ အေလးျမတ္ဆုံးထားေသာ ရုပ္ထုေတာ္အျဖစ္ ဆက္လက္မွတ္ယူထားႀကဆဲျဖစ္သည္။
ဆုံးယႈံးသြားေသာ အမီြအႏွစ္ေႀကာင့္ ရခုိင္ျပည္သူ႐ုိ႔အား နက္နက္နဲနဲ စိတ္ထိခုိက္စီခသည္။ ဆက္လက္ျပီး
မႀကာမီ ျဗိတိသွ်႐ုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကုိ ရခုိ္င္ျပည္သူ႐ုိ႔ ဆက္လက္ခံရလီသည္။ (၁၈၆၇) ခုႏွစ္တြင္
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ရာ အနီးပတ္၀န္းက်င္မွ တိြ႔ရေသာ ေက်ာက္ရုပ္ထုေတာ္တစ္ဆူအတြက္
ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိတည္ေဆာက္ခႀကသည္။
လြန္ခေရ ႏွစ္(၈၀)အတြင္းက နဂုိမူရင္းအတုိင္း သိမ္ေတာ္ႀကီးကုိ ျပန္လည္ပ်င္ဆင္မြမ္းမံမွဳ႐ုိ႔ကုိ
လုပ္ေဆာင္ခသည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ေအာက္ရင္ျပင္မ်ားကုိ ျပန္လည္ထိမ္းသိမ္းေပးျပီး မႏၱေလး၌ရွိေသာ
မူရင္းမဟာမုနိ ထုိင္ေတာ္မူပုံစံ ေႀကးရုပ္ထုေတာ္အသစ္တစ္ဆူကုိ သြန္းလုပ္ခ႔ႀဲကသည္။ ဂနိန္႔အခါမွာ
မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္နီရာသည္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဘုရားဖူးသူ႐ုိ႔၏ အေရးႀကီးေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာ
တစ္ခုအျဖစ္ ျပန္လည္စည္ကားလာပါသည္။
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္သည္ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေရွ႔ေျမာက္ေထာင့္၌ဟိေသာ ေတာင္ပူစာတစ္ခုကုိ
လႊမ္းျခဳံျပဳလုပ္ထားေသာ နီရာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ရွိႏွစ္ေပါင္း ရာစုမ်ားစြာကပင္ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္တြင္
ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ားစည္ကားသုိက္ျမဳိက္နီေသာဗဟုိအခ်က္အခ်ာလည္းျဖစ္ျပီးက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သူမ်ား
လက္ေအာက္ ရခုိင္ျပည္က်ေရာက္ျပီး ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားမ်ား ဆင္းရဲဒုကၡခံစားခရေသာအခါ ယာယီအားျဖင့္ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား နည္းပါးမႈဟိခလီသည္။ မူရင္းအေဆာက္အဦး၏အႀကြင္းအက်န္ လုံး၀မဟိခေသာ္လည္းယင္း၏ မူရင္းပုံစံတစ္ခုျဖစ္သည္ကုိ ေကာင္းကင္ဓါတ္ပုံမ်ားတြင္ တိြ႔ျမင္ႏုိင္သည္။ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိေထာင့္မွန္စတုဂံနံရံႏွစ္ဆင့္က ၀ုိင္းရံထားျပီး သိမ္ေတာ္၏အရိွ႔ဘက္ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္ေျမာက္ဘက္႐ုိ႔တြင္ ၀င္ေပါက္ေလးေပါက္ ေဖာက္ထားျပီး အရိွ႕ဘက္၀င္ေပါက္ကုိအဓိက ၀င္ေပါက္အျဖစ္ထားသည္။ ပထမဆုံး ရင္ျပင္၏ အရိွ႕ေတာင္ေထာင့္ႏွင့္ အရိွ႕ေျမာက္ေထာင့္႐ုိ႔တြင္ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ႀကီးအားရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာအရကုိယ္လက္သန္႔စင္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳရန္ ရီကန္ႀကီးႏွစ္ခု ထားပါသည္။အိႏၵိယအရွိေျမာက္ပုိင္း နာလႏၵ၌ဟိေသာ ထင္ရွားေက်ာ္ႀကားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားစုေ၀းနီထုိင္ေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ျပီး ေရွး (၆) ရာစုမွပင္ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲ တုိးတက္လာေသာ အဓိကဂူဘုရားေက်ာင္းေတာ္တြင္ ယခင္မူရင္းနည္းတူ အနီးစပ္ဆုံး ပုံစံျဖစ္ေသာ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ကုိတြိ႔ႏုိင္ေ
....................
PAMELAS GUTMAN ၏ THE MAHAMUNI TRADITION ကုိ ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။
ေ၀သာလီေခတ္မွ ပထမဘုရင္တုိင္ေအာင္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အတြက္ ေက်ာက္ပလႅင္တစ္ခုတည္ေဆာက္ျပီး
သိမ္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္သည္ဟု အဆုိမွတပါး အျခားမည္သည့္အေႀကာင္းအရာကုိမွ
မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မဟိခပါ။ ေ၀သာလီမွ ပထမဆုံးဘုရင္၏ အရုိက္အရာကုိ ဆက္ခံသူသည္
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္မွဳ ျပဳလုပ္လီသည္။ သီရိလကၤာႏွင့္ ပုဂံမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ရုပ္ထုေတာ္အားကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရန္ ေရာက္လာခႀကသည္။ ပ်ဴ-ဗမာႏွင့္ မြန္ဘုရင္မ်ားက မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ႀကီးအတြင္း အေလးအျမတ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အား ပုိင္ဆုိင္လုိေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ရခုိင္ျပည္ကုိက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာခႀကသည္ဟု အဆုိဟိလီသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မည္သည့္ဘုရင္တစ္ပါးမွေအာင္ျမင္မွဳ မဟိခပါ။ တခ်ဳိ႕သည္ သိမ္ေတာ္ႀကီးအား ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံရန္ ကတိက၀တ္ျပဳႀကလီသည္။
(၁၂) ရာစုအခ်ိန္တြင္ သိမ္ေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ ေပ်ာက္ဆုံးလီသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွ
ဘုရင္တပါး၏ အရုိက္အရာဆက္ခံသူမ်ားသည္ ယုံႀကည္မႈကုိ ဆက္လက္ေထာက္ခံျခင္းျဖင့္ ရုပ္ထုေတာ္ႏွင့္
သိမ္ေတာ္ႀကီးတုိ႔ကုိ ျပန္လည္ရွာဖီြတိြဟိျပီး သိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္ေတာက္ေဆာက္ခၾကသည္။
ေျမာက္ဦးမင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္သူ ဘုရင္မင္းေစာမြန္သည္ သူ၏ျမဳိ႕ေတာ္မွ မဟာမုနိသုိ႔
လမ္းတခုေဖာက္လုပ္တည္ေဆာက္ျပီး မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္႐ုိ႔၏ ရုိးရာထုံးတမ္းစဥ္လာ
ဘုရားဖူးခရီးတစ္ခုစတင္ခလီသည္။ (၁၆) ရာစုတြင္ ဘုရင္းမင္းဗာသည္ ေျမာက္ဦးျမဳိ႕မွ
သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအပါအ၀င္ တုိင္းျပည္အႏွံ႔တြင္ တည္ဟိနီေသာ ဘုရားေက်ာင္းအေဆာက္အဦး
အမ်ားအျပား႐ုိ႔တြင္ မူရင္းႏွင့္ ဆင္တူျဖစ္ေသာ မေရမတြက္ႏုိင္သည့္ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကုိ ထုလုပ္ထားရန္အမိန္႔ေတာ္ခ်မွတ္ခလီသည္။
၁၇၈၄-ခု တြင္ ျမန္မာဘုရင္ ဘုိးေတာင္ဘုရားသည္ ရခုိင္ျပည္ကုိ သိမ္းပုိက္လီသည္။ ထုိ႔ေနာက္
မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္အားမႏၱေလးသုိ႔သယ္ယူလားခသည္။ထုိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးအား ျမန္မာျပည္တြင္
ဂနိန္႔ထိတုိင္ အေလးျမတ္ဆုံးထားေသာ ရုပ္ထုေတာ္အျဖစ္ ဆက္လက္မွတ္ယူထားႀကဆဲျဖစ္သည္။
ဆုံးယႈံးသြားေသာ အမီြအႏွစ္ေႀကာင့္ ရခုိင္ျပည္သူ႐ုိ႔အား နက္နက္နဲနဲ စိတ္ထိခုိက္စီခသည္။ ဆက္လက္ျပီး
မႀကာမီ ျဗိတိသွ်႐ုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကုိ ရခုိ္င္ျပည္သူ႐ုိ႔ ဆက္လက္ခံရလီသည္။ (၁၈၆၇) ခုႏွစ္တြင္
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ရာ အနီးပတ္၀န္းက်င္မွ တိြ႔ရေသာ ေက်ာက္ရုပ္ထုေတာ္တစ္ဆူအတြက္
ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိတည္ေဆာက္ခႀကသည္။
လြန္ခေရ ႏွစ္(၈၀)အတြင္းက နဂုိမူရင္းအတုိင္း သိမ္ေတာ္ႀကီးကုိ ျပန္လည္ပ်င္ဆင္မြမ္းမံမွဳ႐ုိ႔ကုိ
လုပ္ေဆာင္ခသည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ေအာက္ရင္ျပင္မ်ားကုိ ျပန္လည္ထိမ္းသိမ္းေပးျပီး မႏၱေလး၌ရွိေသာ
မူရင္းမဟာမုနိ ထုိင္ေတာ္မူပုံစံ ေႀကးရုပ္ထုေတာ္အသစ္တစ္ဆူကုိ သြန္းလုပ္ခ႔ႀဲကသည္။ ဂနိန္႔အခါမွာ
မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္နီရာသည္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဘုရားဖူးသူ႐ုိ႔၏ အေရးႀကီးေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာ
တစ္ခုအျဖစ္ ျပန္လည္စည္ကားလာပါသည္။
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္သည္ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေရွ႔ေျမာက္ေထာင့္၌ဟိေသာ ေတာင္ပူစာတစ္ခုကုိ
လႊမ္းျခဳံျပဳလုပ္ထားေသာ နီရာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ရွိႏွစ္ေပါင္း ရာစုမ်ားစြာကပင္ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္တြင္
ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ားစည္ကားသုိက္ျမဳိက္နီေသာဗဟုိအခ်က္အခ်ာလည္းျဖစ္ျပီးက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သူမ်ား
လက္ေအာက္ ရခုိင္ျပည္က်ေရာက္ျပီး ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားမ်ား ဆင္းရဲဒုကၡခံစားခရေသာအခါ ယာယီအားျဖင့္ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား နည္းပါးမႈဟိခလီသည္။ မူရင္းအေဆာက္အဦး၏အႀကြင္းအက်န္ လုံး၀မဟိခေသာ္လည္းယင္း၏ မူရင္းပုံစံတစ္ခုျဖစ္သည္ကုိ ေကာင္းကင္ဓါတ္ပုံမ်ားတြင္ တိြ႔ျမင္ႏုိင္သည္။ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိေထာင့္မွန္စတုဂံနံရံႏွစ္ဆင့္က ၀ုိင္းရံထားျပီး သိမ္ေတာ္၏အရိွ႔ဘက္ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္ေျမာက္ဘက္႐ုိ႔တြင္ ၀င္ေပါက္ေလးေပါက္ ေဖာက္ထားျပီး အရိွ႕ဘက္၀င္ေပါက္ကုိအဓိက ၀င္ေပါက္အျဖစ္ထားသည္။ ပထမဆုံး ရင္ျပင္၏ အရိွ႕ေတာင္ေထာင့္ႏွင့္ အရိွ႕ေျမာက္ေထာင့္႐ုိ႔တြင္ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ႀကီးအားရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာအရကုိယ္လက္သန္႔စင္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳရန္ ရီကန္ႀကီးႏွစ္ခု ထားပါသည္။အိႏၵိယအရွိေျမာက္ပုိင္း နာလႏၵ၌ဟိေသာ ထင္ရွားေက်ာ္ႀကားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားစုေ၀းနီထုိင္ေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ျပီး ေရွး (၆) ရာစုမွပင္ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲ တုိးတက္လာေသာ အဓိကဂူဘုရားေက်ာင္းေတာ္တြင္ ယခင္မူရင္းနည္းတူ အနီးစပ္ဆုံး ပုံစံျဖစ္ေသာ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ကုိတြိ႔ႏုိင္ေ
....................
PAMELAS GUTMAN ၏ THE MAHAMUNI TRADITION ကုိ ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။
No comments:
Post a Comment